In veel dorpen is vrijwilligerswerk onmisbaar. Sportclubs, verzorgingstehuizen, theaters – het zijn allemaal voorbeelden van organisaties waar mensen zich inzetten voor elkaar. Zo ook in de gemeente Raalte, waar vrijwilligerswerk nu nog vooral wordt opgepakt door ouderen. Maar hoe zorg je ervoor dat de jongere generatie zich aangesproken voelt om een bijdrage te leveren? En kan het werk een brug slaan tussen jong en oud?
Feras Saloum (40) weet als geen ander hoe waardevol vrijwilligerswerk kan zijn. Tien maanden geleden begon hij als vrijwilliger bij Humanitas, waar hij zich inzet als tolk voor buitenlanders die zich proberen te vestigen in de gemeente Raalte. “Ik help bij het vertalen van gesprekken, zodat mensen zaken zoals de Nederlandse wetten, het onderwijssysteem, de zorg en belastingregels beter begrijpen”, vertelt hij.
Vijf jaar geleden kwam Saloum vanuit Syrië naar Nederland. Twee jaar later volgde zijn familie. “Toen ik eenmaal geïntegreerd was, wilde ik andere helpen die dat traject moesten doorlopen. Ik hou niet van het luie leven”, aldus Saloum.
Als vrijwilliger werkt Saloum met mensen van alle leeftijden. Hij ziet vooral veel oudere vrijwilligers. “Jongeren hebben misschien andere vrijetijdsbestedingen, maar toch juist jongeren kunnen iets betekenen bij vrijwilligersorganisaties.” Hij legt uit dat de jonge doelgroep ouderen kunnen ondersteunen op het gebied van technologie. “Zij weten hoe systemen en applicaties werken. Daar kunnen ze ouderen mee helpen.”
“Toen ik eenmaal geïntegreerd was, wilde ik andere helpen die dat traject moesten doorlopen.”
Ook merkt Saloum dat zijn werk volop wordt gewaardeerd door degene die hij helpt. “Ik ben trots op wat ik doe, en zij zijn blij met wat ik voor hen kan betekenen. Jongeren zouden het vooral niet moeten zien als een verplichting, zoals een stage.” De vrijwilliger geeft aan dat jongeren zelf het initiatief moeten nemen om een kijkje achter de schermen te nemen. “Je moet het willen doen en het initiatief nemen. Durf gewoon een kijkje te nemen, ook al is het spannend.”
Cijfers
Volgens het CBS voerde bijna de helft van de Nederlandse bevolking (49,5%) wel eens vrijwilligerswerk uit. In de gemeente Raalte ligt dat percentage op 36% onder inwoners van 15 tot 65, en zelfs 42% bij 65-pussers.
René Bekkers is hoogleraar filantropie en heeft wetenschappelijk onderzoek gedaan naar vrijwilligerswerk. Hij stelt dat er al een lange tijd sprake is van een verschil tussen stad en platteland. Daarbij komt kijken dat vrijwilligers op het platteland vaker bereid zijn om vrijwilligerswerk uit te voeren dan mensen in de randsteden. Hoewel het aantal vrijwilligers in Nederland dus redelijk stabiel blijft, neemt het aantal organisaties en de uren die vrijwilligers besteden af.
Volgens Bekkers hebben organisaties een opdracht tot vernieuwing. Nu wordt het vrijwilligerswerk vooral uitgevoerd door de oudere generatie, maar op een gegeven moment zullen de taken moeten worden overdragen. Daarom is het cruciaal om in de loop van de jaren jongeren aan te spreken. “Als je nieuwe mensen als vrijwilliger wil hebben, moet je daar een band mee zien op te bouwen. De stap van niks naar iets, is heel groot”, legt Bekkers uit.
“We hebben allemaal vooroordelen, maar als mensen met elkaar in contact worden gebracht, dan zie je dat heel veel vooroordelen wegvallen.”
Verbinding en contacten leggen
Silke Schuurman van het Vrijwilligerspunt Raalte benadrukt dat vrijwilligerswerk onmisbaar is voor dorpen zoals Raalte. “Als vrijwilligerswerk er niet zou zijn geweest, zouden heel veel mensen spreekwoordelijk achter de geraniums blijven zitten. Ook sportclubs draaien voor een groot deel op vrijwilligers. Dat valt dan allemaal weg.”
Ook is het vrijwilligerswerk voor veel mensen een goede kans om anderen in de gemeente Raalte te ontmoeten. Het biedt een natuurlijke manier waarop jong en oud met elkaar in contact komen. “We hebben allemaal vooroordelen, maar als mensen met elkaar in contact worden gebracht, dan zie je dat heel veel vooroordelen wegvallen, omdat echt het gesprek wordt aangegaan. Op die manier kunnen mensen ook weer van elkaar leren.”
Schuurman denkt dat er bij veel organisaties nog “een slag te slaan is”, als het aankomt op het aanspreken van jongeren. “Het werkt niet meer om een papieren flyer door de brievenbus te gooien bij een jongere of het in de nieuwsbrief van de schoolkrant te zetten, want alles gaat immers digitaal. Dus daar zul je dan ook op in moeten spelen”, legt ze uit.
Kortlopende activiteiten
Daarbij helpt het als taken laagdrempelig zijn. Helpen met boodschappen, een tuin onderhouden of simpelweg een blokje om lopen met een oudere: dit zijn concrete en toegankelijke manieren om iets bij te dragen. Dit helpt ook om het vrijwilligerswerk in de gemeente Raalte voor jongeren toegankelijker te maken.
De Algemene Hulpdienst Raalte ziet dat jongeren inderdaad vaker zullen kiezen voor kortlopende activiteiten. Ook spelen de interesses, talenten en uitdagingen een belangrijke rol. “De juiste vrijwilliger op de juiste plek is ook een belangrijk uitgangspunt”, aldus Gerard Venneman van de Algemene Hulpdienst.
Brug tussen generaties
Vrijwilligerswerk heeft dus potentie om jong en oud samen te brengen. Het onderzoek WIJ(k) Lekker Fit laat zien dat de interacties tussen generaties positieve effecten met zich meebrengt. Jongeren vertonen na contact met ouderen meer pro-sociaal gedrag. Voor ouderen draagt het juist bij aan een betere emotieregulatie en cognitieve functies, zoals spreekvaardigheid.
Schuurman van Vrijwilligerspunt Raalte benadrukt dat er wederzijds begrip kan ontstaan door zulke ontmoetingen. “Jongeren verdiepen zich in de leefwereld van ouderen en andersom. Dan zie je toch dat het prachtig kan samensmelten.”
Vrijwilligerswerk lijkt dus enorm te leven in de gemeente Raalte. Maar de uitdaging ligt in het betrekken en aanspreken van de jongeren. Voorbeelden als Feras laten zien dat vrijwilligerswerk niet per se is gebonden aan leeftijd en dat iedereen iets bij kan dragen. Als organisaties zich blijven vernieuwen en jongeren blijven aanspreken op basis van hun talenten en interesses, kan het een brug vormen tussen de jongere en oudere generatie.
