Van gezamelijk eten naar open dagen in de moskee. In Raalte wordt op verschillende manieren gezocht naar verbinding binnen en tussen culturen, maar hoe ziet dit eruit?
Sallandse eettafel
Bekend maakt bemind, is het motto van de Sallandse eettafel, een initiatief van Hierinsalland, een stichting die de mensen uit Salland wil informeren, inspireren en activeren. Bij ‘t Natuurlijkhuus wordt elke maand een eettafel wordt georganiseerd bij een gastheer/gastvrouw. Hier schuift dan een groep mensen aan met verschillende actergronden die elkaar beter kunnen leren kennen en hun lievelingsgerecht kunnen delen. “Eten is verbindend zeggen ze”, aldus Harrie Kierkebosch, de bedenker van het initiatief. “Ik merk bij de mensen hier dat ze het achteraf leuk vonden dat ze het hebben gedaan. Dat ze het hartstikke leuk vinden om elkaar te leren kennen en dat ze zich daardoor fijner voelen in hun eigen gemeente.”
Verschillende culturen
In Nederland is de culturele diversiteit over de jaren heen veranderd. Volgens het CBS behoorde in 2022 43% van de Nederlandse bevolking van 15 jaar of ouder tot een levensbeschouwelijke groepering. In zuidwest-Overijssel, waar Raalte onderdeel van is, zijn de cijfers iets hoger, namelijk 47,3%. Hiervan was 24,1% katholiek, 13,8% protestants, 5,5% islamitisch en bijna 4% viel onder een andere geloofsovertuiging.
“Er zijn ongeveer honderd Turkse families hier. Niet iedereen komt naar de moskee, dat hoeft ook niet. Er is ook behoefte om elkaar op te zoeken, ongeveer 70 procent is onder de vijftig en de jongeren, ja, die hebben daar wel behoefte aan. Gewoon een bakje thee, voetbal kijken of wat dan ook, biljarten.” vertelt Bülent Köse, beheerder van Stichting Nederland Medine Raalte, een in 2004 opgezet cultureel centrum en moskee. Een plek waar verschillende culturele en religieuze activiteiten worden georganiseerd. “In het begin durfden mensen uit Raalte nog niet de moskee in, maar dan zeiden we: we eten jullie niet op. En dan vroegen ze of dat wel kon en mocht. Tuurlijk mag dat. Ze moeten dan net die drempel over.”
Dat de moskee in 2004 een nieuwe ervaring was komt misschien ook doordat Raalte van oorsprong een christelijk dorp is waar veel mensen ofwel protestants ofwel katholiek waren. De Plaskerk, een protestantse kerk, neemt dan ook nog steeds een prominente rol in in het dorp. Naast de diensten van de Plaskerk op zondag is het Annahuis ook deel van de kerk, allebei onder het beheer van Aaltje Booijink “Ik mocht het beheer overnemen en ik had daar wel een bepaald beeld bij. We zijn helemaal doorontwikkeld als ontmoetingshuis van Raalte. Met wel die kanttekening dat het Annahuis en de Plaskerk nog steeds van de protestantse gemeente is, maar wij hebben onze deuren gewoon open gezet.”
Hoewel de Plaskerk dus nog wel van de protestantse gemeente is, tonen zij ook initiatief om in contact te komen met andere mensen: “Vorig jaar hebben we Raalte 900 gevierd en hadden we ook een avond over diversiteit. En dan zie je dus heel veel mensen met andere culturen, met andere geloven. En dan hebben we het wel met elkaar over of er drempels zijn en waarom mensen bijvoorbeeld niet in de Plaskerk willen komen. Maar dat geldt dan eigenlijk maar voor een enkeling. De meeste mensen zeggen van oké, maar als er zo’n avond is dan stappen we daar overheen. Het vraagt wel wat begeleiding, het vraagt wel wat gesprekken, maar nee, over het algemeen gaat het heel goed”, zegt Booijink.
De open houding van de protestantse gemeente is een beleidsplan vanuit de kerkenraad, maar Aaltje heeft ook haar eigen motivatie: “Geloofsgemeenschappen hebben heel erg de neiging om vanuit een eigen waarheid te spreken. Maar kijk over je eigen waarheid heen en vul je waarheid aan met de waarheid van de ander. Ik denk dat je dan in de wereld een heel eind komt. Want het maakt heel erg uit waar je wieg heeft gestaan, waar je bent opgegroeid. Kijk, als ik in Irak was geboren, dan was ik gewoon moslima geweest. Dus wees je daarvan bewust. Wees je bewust van je plek in de wereld en van waaruit je gedachtegoed ontstaat.”
Verbinding
Hoewel de Moskee en de Plaskerk voornamelijk hun eigen pad belopen en beiden op hun eigen manier zoeken naar verbinding, kruisen hun paden weleens. Zo is er afgelopen maart Raalte Vast geweest, een avond waarbij mensen van verschillende culturen samen konden genieten van een maaltijd tijdens de vastenperiode, die dit jaar voor zowel de christenen en moslims rond dezelfde tijd vielen. Tijdens de avond werden maaltijden uitgewisseld en kon men elkaars cultuur beter leren kennen.
Raalte Vast is niet het enige waar de verschillende culturen bij elkaar komen. In het Annahuis worden ook taalcursussen gegeven door Buro Holland, waar ook mensen met een moslimachtergrond aan deelnemen: “En dat blendt heel mooi. Je merkt gewoon, zeker omdat de wereld zo op de loop is dat we mooie gesprekken hebben. We hebben het over Gaza, we hebben het over Israël, we hebben het over het verdriet dat mensen niet over kunnen komen. Maar we hebben het vooral over wat wat ons bindt. En ja, weet je, als je dat doet, dan kan je heel goed samenleven”, zegt Aaltje.Ook Harrie Kiekebosch legt nadruk op het belang van gesprekken. “Wij eisen van elkaar dat we integreren, maar dat is denk ik vanuit angst. Als je elkaar beter leert kennen, dan ga je hopen dat je goed samen kunt leven en dan accepteer je elkaar in hoe je anders bent.”
Het willen leren kennen van andere mensen en hun culturen is ook terug te zien bij de Moskee. Bij Bülent wordt er regelmatig om hulp gevraagd, zowel door leden van de moskee, maar ook door Raaltenaren die niet weten hoe ze het best met een andere cultuur om kunnen gaan, integratie komt van beide kanten: “We hebben ook weleens gehad dat iemand ons vroeg over zijn nieuwe Somalische buren. Ze konden geen contact maken. Dus toen heb ik hem mijn telefoonnummer gegeven, laat ze mij maar bellen”, verteld Bulent. Hij vind het vanzelfsprekend om klaar te staan voor de mensen die naar hem toe komen.
“Toen is die man hier gekomen met zijn zoon en zei ik, ‘De buren willen graag contact met jullie.’ Toen hij vroeg waarom, zei ik: ‘Ja, contact maken, vrienden worden.’ Toen kwam de imam erbij, die kan een beetje Arabisch en die zei: ‘Wat je als eerst moet doen is de taal, dat is één.’ Nou dat deden ze blijkbaar al en die zoon kon al redelijk Nederlands op school. ‘Maar als je de taal leert, dan kan je op de koffie bij de buurman.’ ‘Koffie drinken?’ zegt ie, ‘Ja, ze willen met jullie koffie drinken.’ Dat begrepen ze dus niet. Maar volgens mij gaat het nu goed.”
Blijvend belang
Toch is terug te zien dat het niet altijd vlekkeloos loopt. Zo geeft Bülent aan dat ze wel eens gedoe hebben gehad over de regels binnen de moskee, zoals het uitdoen van sokken die volgens de regels juist aan moeten blijven. Dit kan voor spanning tussen groepen zorgen. Daarnaast blijkt dat er niet altijd behoefte is om te binden; soms is de drempel te hoog of liggen er spanningen door politieke en maatschappelijke problemen. Aaltje benadrukt de gevolgen ervan: “Dan kan polarisatie heel makkelijk. Dan gaan mensen zich keren. Ook al zijn dat weldenkende mensen. Maar dan heb je te maken met wantrouwen, met angst, met frustratie. Dan wordt er altijd een schuldige gezocht waar je het op kan afreageren. ”, zegt Aaltje. Het is moeilijk verbinding te vinden waar angst is. Wel benadrukt ze dat dat dan vaak op een politiek niveau is. Als mensen elkaar persoonlijk kennen is die houding er niet.
Het vinden van verbinding gebeurt dus niet zomaar en loopt niet altijd even soepel, het is vooral een kwestie van in gesprek blijven met elkaar en elkaar willen leren kennen. “Eigenlijk willen we gewoon weten hoe de ander leeft en kennis daarvan hebben en dan is de integratie wel gedaan”, zegt Kiekebosch. Volgens Aaltje is het dan ook belangrijk om te blijven werken aan de verbinding in Raalte: “Dat moet je gewoon doen. Zeker met alles wat we nu benoemd hebben. Het is van blijvend belang. En of dat nu tussen geloofsgenoten is of tussen andersdenkenden of mensen die gewoon in Raalte wonen. Het maakt niet uit. Je moet in verbinding met elkaar blijven. Zeker als het in de wereld spannend wordt.”
Tip Salland1:
Stuur een e-mail naar redactie@salland1.nl