Tien kandidaten strijden om de titel ?mooiste boerderij van Salland? in een verkiezing georganiseerd door Stichting Sallands Erfgoed. Het aanbod is gevarieerd. Van bescheiden eeuwenoude katersteden tot statige dwarshuisboerderijen uit de 19de eeuw. Het publiek bepaalt de uitslag via een internetpoll.
Stichting Salland Erfgoed organiseerde het afgelopen half jaar tien erfgoedshows door heel de regio. De multimediale avondprogramma?s trokken in totaal ruim 1500 bezoekers. Belangrijk onderdeel van de show vormde de verkiezing van de mooiste boerderij van het dorp. De aanwezigen konden kiezen uit vijf kandidaten. Deze lokale winnaars strijden nu om de titel mooiste boerderij van Salland. Ook de boerderijen Nieuwe Maas, Rijksstraatweg 10, Olst en Krommedijk Herxen 95, Wijhe strijden mee.
Iedereen kon boerderijen nomineren voor de lokale verkiezingen. De selectie van de kandidaten is gemaakt in samenwerking met de lokale historische verenigingen. Daarbij speelden drie criteria een rol: authenticiteit, onderhoudsstaat en erfinrichting. Bij authenticiteit gaat het er vooral om dat eventuele bouwkundige veranderingen respect- en stijlvol zijn uitgevoerd. De onderhoudsstaat laat de betrokkenheid van de eigenaar bij zijn pand zien. Bijgebouwen en groenelementen op het erf maken of breken het sfeerbeeld van elke boerderij. Uiteindelijk bepaalt het publiek op basis van het totaalplaatje wie ?de mooiste? is.
De tien finalisten zijn stuk voor stuk karakteristieke en vaak monumentale panden. Sallandse boerderijen behoren tot het hallehuistype met ankerbalkgebinten en een middenlangsdeel. De rieten kap met wolfseinden vormt een belangrijk onderscheid met bijvoorbeeld Twentse boerderijen. De finalisten beschikken veelal over fraaie raampartijen met roedeverdeling en luiken, gietijzeren stalraampjes en karakteristieke deel- en mestdeuren. Een drietal boerderijen heeft een onderschoer (entree met dieper gelegen deeldeuren), een bijzonder kenmerk van vroegere boerderijen in Salland.
Op www.stichtingsallandserfgoed.nl staan foto-impressies van de boerderijen en kan op de favoriete kandidaat gestemd worden. Tijdens het Sunny Farm Festival op 16 juni wordt de uitslag bekend gemaakt. De eigenaar van de mooiste boerderij van Salland wint een gratis onderhoudsadvies van Monumentenwacht, een historisch boerderijonderzoek en artistieke boerderijschetsen van dr. Everhard Jans.
1. Brooks Zuidloöerweg 4, Bathmen
Boerderij Broekhuis of Brooks ligt in de buurschap Zuid-Loo bij Bathmen. Het pand met dwarshuis dateert uit de tweede helft van de 19de eeuw. De boerderij is nog in bedrijf. Naast het hoofdgebouw bevindt zich een veeschuur met aardappelkelder en een karnhuis waar tot circa 1900 boter werd bereid.
2. Nevenzel Janmansweg 17, Den Ham
Boerderij Nevenzel bij Den Ham hoorde van oorsprong bij landgoed Eerde. De sierlijke voorgevel bevat muurankers met het jaartal 1887. De achtergevel met onderschoer duidt niettemin op een oudere oorsprong van het pand. Op het erf staan een put met haalboom, drieroedige hooiberg en een houten schuur met rieten kap.
3. Loohuis Sallandsweg 8, Diepenveen
Het Loohuis is een oud boerenerf, mogelijk uit de 17de eeuw, in de buurschap Rande bij Diepenveen. De achtergevel van de woonboerderij herbergt een onderschoer. Het erf telt een waterput, bakhuisje, veeschuur, kapschuur en kippenhok. De bijgebouwen zijn kenmerkend voor het gemengde karakter van de Sallandse landbouw in vroege tijden.
4. Groot Zwaaftink Heetenseweg 26, Heeten
Boerderij Groot Zwaaftink in Heeten is tegenwoordig in gebruik als manege, maar toont nog tal van sporen van een welvarend agrarisch verleden. Naast de forse T-boerderij staat een schuur met zomerhuis, waar het boerengezin in de drukke en warme tijd van het jaar verbleef. Door diverse houten bijgebouwen, waaronder een wagenschuur met deels rieten wanden, heeft het erf zijn beslotenheid behouden.
5. Kleine Kappe Twentseweg 7, Heino
Katerstede de Kleine Kappe bij Heino is oorspronkelijk gebouwd als nevenlocatie bij (de verdwenen) boerderij de Kappe. De boerderij uit 1680 is naar één kant uitgebreid, waardoor het pand een L-vorm heeft gekregen. De voorgevel bevat schuifvensters met bijzonder kleine roedeverdeling. Het voorhuis heeft nog een authentieke indeling, waardoor het daglicht alleen via het middelste raam de nette kamer binnenvalt.
6. Holsener Schuilenburgerweg 46, Hellendoorn
Boerderij Holsener hoorde tot 1978 bij landgoed Schuilenburg. Er wordt nog altijd geboerd. In de achtergevel zit een onderschoer. Opvallend detail is het uilenbord in de nok aan voor- en achterzijde. Op het erf staat een zeldzame houten schuur, bedekt met riet en pannen, met een ingang aan de lange zijde.
7. Stroek Borkeldsweg 91, Holten
De Borkeldsweg bij Holten loopt dwars over het erf van woonboerderij Stroek. Het hoofdgebouw kreeg in 1857 zijn huidig voorkomen, getuige de jaarankers. Aan de zijkant bevinden zich diverse aanbouwen, waaronder een bakhuisje. De eenroedige hooiberg in de tuin is in authentieke stijl nagebouwd. Aan de andere kant van de weg staat een schuurtje met oranje pannen dak.
8. Spiekerhuus Looweg 17, Luttenberg
Het Spiekenhuus is één van de vele locaties in Salland die al vanaf de Middeleeuwen zijn bewoond. De huidige T-boerderij stamt uit de 19e eeuw. De voorgevel telt twee deuren. Aan de rechterzijde van het woonhuis is een varkensschuur aangebouwd. Voor het pand staan twee majestueuze leilindes. De boerderij fungeert als Bed & Breakfast.
9. Nieuwe Maas Rijksstraatweg 10, Olst
Katerstede de Nieuwe Maas ligt aan de rand van landgoed de Haere in Olst. De boerderij is al niet zo ?nieuw? meer: het jaartal 1731 op de voorgevel geeft het vermoedelijke bouwjaar aan. Oudere boerderijen in Salland hebben doorgaans een laag doorlopend rieten dak. In de zijgevel is daarom beperkte ruimte voor (stal)ramen of (mest)deuren. Het voorhuis van de Nieuwe Maas is naderhand aan een zijde opgehoogd. Tegen de IJsseldijk staat een rietgedekte schuur met bakhuisje.
10. Krommedijk Herxen 95, Wijhe
Bewoners noemden zich in vroegere tijden naar de boerderij waar ze woonden. Pas in de Franse tijd werden deze familienamen vastgelegd. Het komt niet zo veel meer voor dat bewoners en boerderijen dezelfde naam dragen. Familie Krommedijk in het Wijhese Herxen vormt hierop een uitzondering. Hun voorouders bouwden het pand in 1867 uit met een dwarshuis. Het is een klassiek boerenerf met leilindes en een moestuin voor het huis en een bongerd opzij.