Als volwassene in een oorlogsgebied ervaar je een hoop ellende, je maakt angst en verdriet mee. Daar kun je overheen komen, al dan niet met behulp van een behandeling. Dan pak je het leven weer op, zo goed en zo kwaad als dat kan, je ervaring wordt dan onderdeel van het verleden. Maar bij kinderen in oorlogsgebied hakt het er veel dieper in. Ze lopen trauma’s voor het leven op, door het verlies van vrienden en familie, door het verlies van huis en school, ze raken getraumatiseerd tijdens de vlucht…
Door Hasan Kaddour
Voordat ik Syrië verliet, was ze een klein meisje van slechts vijf jaar oud. Ze had het met me over een bombardement met kanonnen van het merk Gvozdika en Shilka. Hoe pijnlijk is dat, een kind dat soorten wapens kent in plaats van kinderverhalen…. Een kind van de ‘traumageneratie’ door een oorlog van volwassenen.
Toen ik net in Nederland was, zat ik met een Syrische vriend in een prachtige Nederlandse tuin. Hij had zijn kinderen mee om te spelen met Nederlandse kinderen. Tijdens het spel vloog er een vliegtuig over. De Syrische kinderen bogen hun rug, stopten met spelen, een 4-jarig meisje rende naar haar vader en kroop op zijn schoot. De Nederlandse kinderen merkten het vliegtuig niet eens op.
Deze Syrische kinderen hadden de vlucht uit hun land net achter de rug, ‘de reis van de dood’, dobberend op zee, nog in hun lijf. Ze hadden de smokkelroute gevolgd om uit de oorlog te ontvluchten. Ze hadden in hun jongste jaren alle soorten geweld en vernietiging al gezien of meegemaakt. Ze hadden bij het maken van hun kindertekeningen een onschuldig en romantisch beeld bij de zee, maar ze begrijpen nu dat zee verdrinking betekent. Sommigen zijn uitgebuit door smokkelaars en onderworpen aan de wreedheid van racisten.
De kinderen van mijn vriend is het gelukt hier te komen in het veilige Nederland. Anderen hadden pech onderweg en wonen nu in de gruwelijke kampen van Griekenland of Bosnië.
Hoe gaan deze kinderen de trauma’s verwerken die ze onderweg hebben opgedaan? De directeur van de Federatie van Centra voor de behandeling van vluchtelingen en slachtoffers van foltering in Duitsland zegt dat dat moeilijk is, maar dat het helpt als we er voor zorgen dat er relevantie terug komt in het leven van de kinderen, dat ze het gevoel krijgen dat het leven weer zin heeft. Daarmee kunnen ze hun trauma naar het tweede plan verschuiven. Denk aan de rol van een goede school, maar ook aan de kans die ouders krijgen hun opvoeding weer op te pakken. Wanneer kinderen ernstige traumasymptomen ervaren en geen hulp ontvangen, kan dit een permanente ziekte worden. Wanhoop kan leiden tot woede en agressie, tot gewelddadige acties.
Juist op jonge leeftijd moet je dat voorkomen, dat is de leeftijd waarop een tiener zijn keuzes maakt, zijn levenspad bepaalt. Uit een studie van Save the Children blijkt dat miljoenen Syrische kinderen en jongeren van de traumageneratie zichzelf hebben verwond of alcohol of drugs hebben gebruikt om zich te ontdoen van de door oorlog veroorzaakte vermoeidheid.
Ouders zijn niet altijd capabel om de problemen voor te zijn. Gemeenten kunnen de diepte van de ellende niet inschatten. Scholen lijken vaak achterover te leunen. En als er dan psychologische ondersteuning nodig is, is er – zeggen ook gezondheids- en jeugdinspecteurs en de Inspectie voor Justitie en Veiligheid – vaak personeelsgebrek. Wat overigens niet alleen voor nieuwkomers geldt, maar ook voor Nederlanders.
Toekomstperspectief is essentieel. Dat geeft een kind zelfvertrouwen en creativiteit. Dit kan worden bereikt door sport, communicatie, coëxistentie of gewoon een stabiele familie.
Als Nederland daar serieus werk van maakt, werkt ze ook aan een toekomstige generatie van artsen, ingenieurs, intellectuelen en arbeiders, aan een generatie mensen die meehelpt het land verder door te bouwen. Want ook deze kinderen willen een sterk en gezond Nederland ontwikkelen, zodat hun kinderen niet hoeven meemaken wat ze zelf hebben doorstaan.
Hasan Kaddour is vluchteling, neergestreken in Olst.
Het bericht Kinderen van nieuwkomers willen ook een sterk Nederland verscheen eerst op Opinie in Salland.