De ja-ja sticker: Redder van het milieu of valse hoop?

Leestijd: 9 minuten

De ja-ja sticker is een initiatief van Johnas Van Lammeren van de Partij voor de Dieren Amsterdam. De keuze voor het invoeren van de ja-ja sticker is: ‘De reden is de ergernis van de verspilling. Wij hebben ernaar gekeken of we het systeem niet net iets anders kunnen inrichten en de norm kunnen veranderen, net als dat met vlees eten is. We willen mensen niets verbieden, maar het dwingt mensen wel door bewust te kiezen’, aldus Johnas Van Lammeren. In Deventer is besloten dat de ja-ja sticker 1 januari 2021 (voorlopige datum) wordt ingezet. Maar hoe zit het met de gemeenten om Deventer heen, zoals Raalte en Olst-Wijhe.

Dit is een aflevering in een serie over de voor en nadelen van de ja-ja-sticker, gemaakt door studenten van de School voor Journalistiek van Windesheim. De ja-ja-sticker zou de huidige stickers moeten vervangen en alleen mensen met die sticker zouden dan het huis aan huis blad nog krijgen.

Reklamix
Reklamix is het huis-aan-huisblad in Olst-Wijhe. Per week worden er zo’n 10.900 stuks gedrukt voor de inwoners van Olst-Wijhe. Drukkerij de Kroon Olst drukt Reklamix en brengt ook deze huis-aan-huisbladen bij de bezorgers. In de gemeente Olst-Wijhe zijn zo’n 7506 huishoudens. Opvallend is dat er meer huis-aan-huisbladen zijn dan huishoudens.

In werkelijkheid krijgt natuurlijk niet elk huishouden zo’n huis-aan-huisblad. Er zijn namelijk ook adressen met een nee-nee sticker. Uit eigen onderzoek waar 63 respondenten uit Raalte en Olst-Wijhe aan mee hebben gedaan blijkt dat momenteel 19,05% een nee-nee sticker op de deur heeft. Daardoor wordt de verhouding huis-aan-huisbladen en huishoudens nog groter. Alle resterende huis-aan-huisbladen zijn te vinden bij afgiftepunten zoals supermarkten.

De recycle reis van de Reklamix
Door welke handen is het huis-aan-huisblad Reklamix allemaal geweest voordat hij bij jou op de deurmat ligt? Hoeveel kilometer legt het af en wat gebeurt er met het oud-papier nadat je het aan de kant van de weg zet?

Papierfabriek België Spa 28-04-2020
Na lang weken komen de papiervezels los van elkaar. Het vormt zich tot een vieze drassige substantie. Door de pulp heen kun je nog wat souvenirs van het verleden zien zwemmen. Zoals het nietje van een schoolverslag, het plakbandje van een tekening en het plasticje van de blauwe belastingbrief. Door verschillende zeeftechnieken wordt het vuil verwijderd. Als het nodig is wordt ook de inkt verwijderd. Door opstijgende zeepbellen weken de blauwe inktresten van het papier af. In de zeepbellen schittert een regenboog door het licht dat op de bellen invalt. Tot slot wordt het papier wit gebleekt. De geur van de chemische stoffen is bijna te sterk om in te ademen, de werknemers dragen bij dit proces daarom allemaal een mondkapje. Dan wordt al het papier op grote rollen gezet. Het lijkt net een mega grote keukenrol, maar dan van veel steviger papier.

Papyrus Wijchen 30-04-2020 192 km verder
Met zijn heftruck rijdt de werknemer van Papyrus door het grote kille magazijn. Overal staan meters hoge stellingen met papier. Enveloppen, tekenpapier, folderpapier en ga zo maar door. Stelling 17 daar moet hij zijn. Een grote bestelling voor Drukkerij de Kroon ligt al klaar. De banden piepen over de grijze betonnen vloer wanneer hij wil stoppen. Hij schuift de heftruck met veel precisie één voor één onder de zware rollen papier. De bestelling is gereed om weggebracht te worden.

Drukkerij de Kroon Olst  05-05-2020 87 km verder
De grote rollen papier gaan met razend tempo over de band. Sneller dan je ogen kunnen volgen wordt lettertje na lettertje op het witte onaangetaste papier gedrukt. De geur van het verse inkt hangt door de hele drukkerij. Binnen een paar minuten beschikt het huis-aan-huisblad over een voorpagina met Reklamix, de IJsselberichten (gemeentenieuws) en het lokale nieuws. En dat kan ook niet anders want voor morgen moeten er zo’n 11.000 stuks klaar zijn. Maar voordat ze door kunnen naar de bezorgers, worden ze nog één keer gecheckt. Staat alles er wel in?

Bezorgers Olst 06-05-2020 3 km verder
Puffend trapt de bezorger de fiets vooruit, terwijl de fietstas klettert tussen de spaken. Hij is blij wanneer hij weer wat kranten kan lozen, dat scheelt namelijk heel wat kracht. Met beide handen grijpt hij het stuur stevig vast. Met zijn ene bil leunt hij een klein beetje naar links om de fiets in evenwicht te houden. De meeste folders en krantjes zitten in de rechterkant van de blauwe plastic fietstas, waardoor de fiets uit balans is. Dan komt hij aan bij nummer 47. Hij werpt een blik op de rode Engelse brievenbus die tegen de stoep aanstaat. Geen nee-ja sticker, geen nee-nee sticker. Hij klikt de fietstas los. Als hij de klep open wil slaan beseft hij pas hoe warm het vandaag is. Het plastic is gloeiend heet geworden door de brandende zon. Met zijn zwarte vingers van het afgelaten inkt pakt hij het pakketje folders en het huis-aan-huisblad. Hij schuift het pakketje door de gleuf en hoort het pakketje in de diepe brievenbus vallen.

Bewoner Olst 06-05-2020 500 meter verder
‘Jaahaaa, dat doe ik de volgende keer wel’, zegt de dochter van de bewoner. Gefrustreerd haalt de bewoner een pak melk uit het oud-papier en gooit het bij het plastic. Hoe vaak moet hij het nog zeggen? Melkpakken horen niet bij het oud-papier. Hij verzamelt de resterende folders, kranten en karton bij elkaar en voegt ze samen tot een klein pakketje. Met dun jutte touw bindt hij het pakketje samen. Met zijn vingers onder het touw door tilt hij het pakketje op. Dat was zwaarder dan hij dacht, het touw snijdt in zijn vingers. Bijtend op zijn tanden zet de bewoner het pakketje langs de kant van de weg. Met tot gevolg twee rode strepen achtergelaten in zijn handpalmen. Over een paar minuten wordt het oud-papier opgehaald door de lokale voetbalvereniging.

Brenglocaties Olst 13-05-2020 800 meter verder
Met de radio iets te hard komt de oud-papierwagen aanrijden. De jongens van de voetbalvereniging hebben het duidelijk naar hun zin. Meezingend met de muziek pakken ze het oud-papier dat aan de weg staat en smijten het in de wagen. Per jaar wordt er in de gemeente Olst-Wijhe 60 kilogram oud-papier per inwoner weggegooid. Door al dat oud-papier verdienen de jongens een leuke bijdrage voor de clubkas.

Van Gelder Papier Zutphen 14-05-2020 28 km verder
De bulten papier van wel meters hoog heeft een prachtig aanzicht. Al het papier wordt gesorteerd. Een paar pakken drinken worden eruit gevist en nog geen kilogram aan oud-papier gaat er verloren. Al het papier dat kan worden hergebruikt, wordt verpakt in grote balen. Het pakketje van de bewoner is nu zeker wel honderd keer zo groot geworden.

Papierfabrieken Nederland (Doetinchem) 15-05-2020 25 km verder
De grote balen papier zijn klaar om gerecycled te worden. Vanaf hier begint het hele proces opnieuw. Wat wordt er deze keer van het oud-papier gemaakt?

Weekblad voor Salland
Het huis-aan-huisblad Weekblad voor Salland wordt in de gemeente Raalte en in de gemeente Olst-Wijhe verspreid.  Per week worden er 28.883 stuks gedrukt voor de inwoners van deze gemeenten. Weekblad voor Salland wordt gedrukt door DPG Media en bij de bezorgers gebracht door ALL-IN Verspreidingen. Beide gemeenten beschikken samen over 23.063 huishoudens. Net als de Reklamix zijn ook hier meer huis-aan-huisbladen dan huishoudens.

Volgens Orlando Koorn van ALL-IN Verspreiding kun je de resterende huis-aan-huisbladen vinden bij afgiftepunten zoals een supermarkt. Ook zijn er veel huizen met een illegaal verhuurd bakhuis en zijn er winkeliers die deze huis-aan-huisbladen willen hebben. ‘De ervaring leert dat ook mensen met een nee-nee sticker deze kranten meenemen uit de supermarkt. Daarnaast worden ze veelal meegenomen door toeristen en bewoners van vakantieparken.’ Dat kan de Jumbo in Raalte (Domineeskamp 6) bevestigen: ‘Natuurlijk verschilt dit heel erg per week, maar vaak blijft er niet veel over. De ene week is de hele stapel weg en de andere week liggen er nog een stuk of zes huis-aan-huisbladen.

Ook bezorger van ALL-IN Verspreidingen Annuska De Jongh- De Leeuw geeft aan dat het aantal huis-aan-huisbladen dat zij meekrijgt accuraat is. ‘Ik hou nooit iets over, na een dag bezorgen ben ik alles kwijt.’

De reis van Weekblad voor Salland

Momenteel worden er per week 28.883 stuks van Weekblad voor Salland en 10.900 stuks van Reklamix gebracht in de gemeente Raalte en Olst-Wijhe. ALL-IN Verspreiding en Spotta zijn beide verantwoordelijk voor de folders in deze gemeentes. Spotta staat bekend om de folders in het plastic. ALL-IN Verspreiding vouwt de folders tussen de huis-aan-huisbladen. Van alle huishoudens krijgt ruim 66% folders door de brievenbus. In de Gemeente Raalte gaat dit afgerond om  19.256 huishoudens en in Olst-Wijhe om 7267 stuks. Volgens Orlando Koorn worden er in een goede week, met feestdagen als Kerst en Pasen, zo’n 40 á 50 folders in totaal (zowel Spotta als ALL-IN) door de brievenbus gegooid.


Wat huishoudens in Raalte en Olst-Wijhe momenteel binnenkrijgen.

Uit eigen onderzoek blijkt dat 11,11% van de huishoudens nog niet weten of ze wel of niet een ja-ja sticker aanvragen. Het percentage huishoudens dat niets binnenkrijgt gaat van 19,05% naar 52,38% nadat de ja-ja sticker is ingevoerd. Het aantal huishoudens dat alleen huis-aan-huisbladen binnen krijgt blijft gelijk. Deze mensen hebben er al bewust voor gekozen om alleen huis-aan-huisbladen te ontvangen omdat ze deze sticker hebben aangevraagd.

Een grote groep mensen vraagt geen ja-ja sticker aan omdat ze momenteel zowel de huis-aan-huisbladen als de folders niet lezen.


Schatting van wat huishoudens binnen krijgen in Raalte en Olst-Wijhe na de invoering van de ja-ja sticker

Wat scheel dat in papier?
Dat dit scheelt in papier mag duidelijk zijn dit wordt in onderstaande tabel uiteengezet. Ik ben ervanuit gegaan dat het aantal huishoudens rond de 50 folders krijgt. Dit aantal krijgen ze in een week rond de feestdagen door de brievenbus. Een huis-aan-huisblad weegt ongeveer 80 gram en een gemiddelde folder weegt ongeveer 35 gram. Deze aantallen zijn gebaseerd op eigen wegingen.

  TOTAAL H-A-H FOLDERS X 50
HUIDIG 39.783 1.326.150
NA INVOERING 17.941 441.984
VERSCHIL 21.842 884.166
VERSCHIL IN KG 0,080 0,035

Na de invoering van de ja-ja sticker scheelt dat naar schatting 32.693 kilogram papier per week.

Ja-Ja-sticker of niet
Volgens Orlando Koorn is een nieuw sticker systeem onnodig. ‘De sticker is toen bedacht in Amsterdam omdat zij een laag recyclepercentage hadden, in de gemeente Raalte en Olst-Wijhe is dit geen probleem’. Het hergebruikspercentage (zowel oud-papier als andere grondstoffen) in Raalte en Olst-Wijhe voldeed in 2018 beide aan de norm. In Raalte was dit 75% en in Olst-Wijhe was dit 88%. Het percentage oud-papier dat gevonden werd tussen het restafval was voor beide gemeenten 9%. ‘Ik sta wel open voor een verbetering van het huidige stickersysteem, ik vind dat er per week veel te veel folders worden gedrukt’.

Mathijs Zwijnenberg eigenaar van drukkerij De Kroon vindt de ja-ja sticker een betutteling van de mensen. ‘Iemand heeft bedacht dat het een milieubesparend systeem is’.

Ook Jan-Willem Kuiper marktmanager retail van Spotta zegt dat het een slecht plan is om een goedwerkend nee-nee, nee-ja systeem te veranderen. ‘Het belang van MKB-ondernemers, Retailers en bezorgers die hun eerste baantje hebben wordt vaak vergeten’. Spotta zelf is wel volop bezig om het bedrijf te verduurzamen. ‘Dit doen wij bijvoorbeeld door deze folders efficiënter in te zetten en het Folderpakket te verduurzamen. Zo verspreiden wij met een goede segmentatie, kan de consument gebruik maken van ons nieuwe product Folderkiezer en verdwijnt het plastic van het pakket folders’.

Poll: Haal jij het plastic eraf?
Nee, ik gooi het rechtstreeks in de papierbak.
Nee, ik gooi het rechtstreeks in de afvalbak.
Ja, omdat ik de folders lees.
Ja, wegens milieuoverwegingen.

Uit eigen onderzoek blijkt dat het grootste deel van de consument wel positief is over het nieuwe stickersysteem. Mensen zien het als minder verspilling van papier en hierdoor beter voor het milieu. De respondenten die tegen zijn, zijn bang voor de ondernemers, huis-aan-huisbladen of vinden het huidige stickersysteem toereikend genoeg.

Digitalisering
De geboorte van het internet was in 1983 een feit. Dat betekent dat de meeste mensen wel kunnen omgaan met een computer, laptop of iPad. Ook de huidige coronatijd heeft ervoor gezorgd dat we in een digitale revolutie zijn terecht gekomen. Iedereen werd genoodzaakt om zaken digitaal te regelen. Dit bleek vaak gemakkelijker dan men in het postcorona tijdperk dacht. Is het dan misschien mogelijk om over te gaan naar digitale huis-aan-huisbladen en folders?

Weekblad voor Salland heeft al een digitale huis-aan-huiskrant. Nieuws over de regio kun je namelijk vinden op sallandcentraal.nl. De gemeentelijke pagina’s ‘IJsselberichten’ die in Reklamix staan, zijn ook te vinden op olst-wijhe.nl en kun je ook aanvragen via de nieuwsbrief. Folders kunnen tegenwoordig online bekeken worden op reclamefolder.nl, je kunt hier meer dan 200 folders vinden. Ook zijn er verscheidene apps waar je alle folders op kunt bekijken.

Door corona is het adoptieproces van digitale middelen in een stroomversnelling terecht gekomen. Mensen werden genoodzaakt om hun zaken online te regelen en het blijkt dat zij dit ook kunnen. Waar er normaal gesproken jaren over wordt gedaan om bepaalde digitale methoden gemeengoed te maken is het nu in een paar maanden gerealiseerd. Dit kan ook van invloed zijn op de huis-aan-huisbladen. De consumentenmarkt verandert en het is een overweging om hier ook de digitalisering in te zetten.

Digitalisering van de huis-aan-huisbladen en folders scheelt een heleboel oud-papier. Ook al zijn deze kranten en folders gemaakt van gerecycled papier, dat een stuk beter is dan nieuw papier. Gerecycled papier kost ook energie en water (eventueel kan een fabriek ervoor kiezen om water te recyclen). Papier is niet oneindig recyclebaar. Oud papier kan maar 5 tot 7 keer hergebruikt worden, afhankelijk van hoe de eigenaar met hem omgaat. Daarbij komen er nog heel wat gereden en gevlogen kilometer bij het recycleproces kijken, zoals je kunt zien in het verhaal van Reklamix en in de animatievideo.

Het bericht De ja-ja sticker: Redder van het milieu of valse hoop? verscheen eerst op Opinie in Salland.

Marcel Middelveld
Een leuk nieuwtje? Grappig filmpje? Of een hele goede tip? Gooi het gerust bij ons over de heg! Volledig anoniem, maar plaats je contactgegevens er wel bij, zeker als je een vraag hebt waar we op moeten reageren. We publiceren nooit je naam zonder dat je dit wilt. Tenzij je dat juist wilt. Mail ons gerust op onlineredactie@salland1.nl!

Als je toch bezig bent!

Volg jij Salland1 al?

812FansLike
1,499VolgersVolg
2,074VolgersVolg
3,500AbonneesAbonneer