“Als je de fatbike opvoert, is dat alsof je een Fiat Panda voorziet van een Ferrari-motor”

Zwarte frames, brede banden en het zachte gezoem van elektrische trapondersteuning: de fatbike is niet meer weg te denken uit het straatbeeld van Keizerslanden, een wijk in Deventer. Ze gaan snel, zijn stoer en zorgen ervoor dat je zonder moeite tegen de wind in fietst. Maar fatbikes geven ook steeds meer overlast, gevaarlijke situaties en verdeeldheid. Wijkagent Ronald Oldenhof waarschuwt: “Deze fietsen zijn niet gebouwd voor de snelheden waarop ze hier in de wijk rondrijden. We zien het aantal incidenten stijgen.”

“Het is gewoon chill,” zegt Indy*, een 16-jarig meisje uit Keizerslanden. “Ik kom overal snel en ik heb geen zweet op mijn rug.” Voor haar is deze snelle fiets echt vrijheid. Haar wereld is groter: ze kan langere afstanden maken, gaat vaker naar vriendinnen en naar de stad. Indy vertelt openhartig dat ze haar fatbike had opgevoerd. “Dat doet bijna iedereen. Je wilt gewoon een beetje harder.” Dat gevoel verdween toen ze op een middag merkte dat haar remmen niet meer werkten. “Ik dacht eerst dat het aan de regen lag, maar in de bocht werkte er helemaal niks meer. Dit had erger kunnen aflopen.” De dag daarna liet ze haar fatbike terugzetten naar de originele fabrieksinstellingen.

Controle op fatbikes in Keizerslanden
Indy’s ervaring is geen uitzondering. In het najaar hield de politie een grote controleactie bij het winkelcentrum in Keizerslanden. Op 120 gecontroleerde fatbikes bleken er acht harder dan de wettelijk toegestane 25 kilometer per uur te gaan. Twee daarvan konden zelfs ruim boven de veertig kilometer per uur rijden. Op één van die fietsen zat een kind van slechts twaalf jaar oud.

Wijkagent Ronald Oldenhof, werkzaam in Keizerslanden, maakt zich grote zorgen. “De meeste mensen beseffen niet dat deze fietsen in de fabriek zijn ontworpen voor een bepaalde snelheid. Als je ze opvoert, is dat alsof je een Fiat Panda voorziet van een Ferrari-motor. De remmen, het frame, niets is daarop berekend.” Het opvoeren gaat meestal eenvoudig via een app of een klein schakelaartje.

Ongelukken
De afgelopen maanden zijn er in Keizerslanden meerdere ernstige ongevallen met fatbikes gemeld. Afgelopen zomer werden twee meisjes op een fatbike aangereden op de Margijnenenk. Ze staken over zonder voorrang te hebben, de automobilist kon ze niet meer ontwijken. De fatbike werd meters weggeslingerd; de meisjes lagen gewond in de berm.

Nog geen halfjaar later, raakte een andere fatbiker gewond toen zij tegen het verkeer in reed bij winkelcentrum Keizerslanden en frontaal werd aangereden door een auto. De ernst van haar verwondingen is niet bekend gemaakt, maar ze werd per ambulance afgevoerd.

Volgens wijkagent Oldenhof zijn dit geen incidenten meer. “We zien een duidelijke toename in het aantal ongelukken, vooral met jongeren. Automobilisten schatten de snelheid van een fatbike verkeerd in en veel jongeren gedragen zich roekeloos.”

Keizerslanden heeft drukke verkeerspunten en er zit een nieuwe, volgens de bewoners een onoverzichtelijke, rotonde. Toch vindt Oldenhof niet dat de infrastructuur de oorzaak is. “De rotondes hier zijn prima aangegeven. Het probleem zit in gedrag. Mensen rijden te hard, negeren verkeersborden en denken dat ze altijd voorrang hebben.”

Boze blikken en getoeter
Indy merkt het dagelijks: boze blikken, getoeter en opmerkingen vanaf de stoep of uit autoramen. “Ze zien mij op een fatbike en denken meteen: aso. Terwijl ik gewoon naar school ga of naar de bakker.” Ze voelt zich soms onterecht aangekeken. “Waarom mag iemand op een e-bike wel met 25 kilometer per uur door de wijk, maar is mijn fatbike ineens een probleem? Soms heb ik het idee dat ik me moet verantwoorden”, zegt Indy.

Toch snapt ze ook de kritiek. “Er zijn jongeren die als gekken rijden, door rood of over stoepen. Dat helpt niet mee.” Haar ervaring met een bijna-ongeluk heeft haar veranderd. Ze rijdt nu voorzichtiger, let beter op en haar fatbike is niet meer opgevoerd.

Regelgeving rondom fatbikes
Volgens de Rijksoverheid worden fatbikes gezien als elektrische fietsen zolang ze voldoen aan bepaalde voorwaarden. Zo mag de trapondersteuning niet actief zijn boven de 25 kilometer per uur en mag het motorvermogen niet meer zijn dan 250 watt. Ook moet de ondersteuning alleen werken wanneer de berijder daadwerkelijk trapt. Zodra een fatbike afwijkt van deze technische eisen, bijvoorbeeld door een gashendel, hogere snelheden of een krachtigere motor, dan valt deze niet langer onder de regelgeving voor gewone fietsen. Dan gelden de regels van snor- of bromfietsen. Dat betekent dat er dan ook een helmplicht, verzekering en een rijbewijs verplicht is.

De politie probeert jongeren bewust te maken van de risico’s. “Bij aanhoudingen leggen we alles uit,” zegt Oldenhof. “Maar het dringt vaak niet door. Kinderen luisteren niet, of zien het als een waarschuwing die ze toch kunnen negeren. Sommigen negeren zelfs een stopteken.” Volgens hem ligt er ook een belangrijke taak bij de ouders. “Koop geen fatbike voor een kind onder de zestien. En laat je kind er niet op rijden zonder helm of verlichting. Ouders zijn verantwoordelijk juridisch én moreel.”

*Indy is vanwege de minderjarige leeftijd een gefingeerde naam, de echte naam is bekend bij de redactie.