Beste lezer, wat zou u doen als wetenschappers u vandaag op basis van voortschrijdend inzicht te kennen geven dat binnen nu en 80 jaar bij uw voordeur een vloed aankomt van meer dan 3 meter hoog? Zou u dan, al was het maar uit voorzorg, plannen gaan maken voor een dijk van 4 meter? Of eentje van 1,5 meter omdat een hogere dijk wat lastig te regelen is, het uitzicht bederft en zoveel kost?
Door Ferdi Hummelink, over waarom Olst-Wijhe haar energiedoelstelling minimaal moet verdriedubbelen
Welnu, dat laatste is wat we tot dusver doen met onze klimaatdoelstellingen. We laten ons gerust stellen doordat eerder nog een lagere vloed was voorspeld. In plaats van naar de feiten kijken we liever naar wat onze buren doen (“die ook weinig”) en wat onze meerderen zeggen (“komt helemaal goed”). Het lijkt wel een collectieve verstandsverbijstering.
De klimaatontwrichting is serieuzer en komt sneller dan we tot dusver aan willen nemen. We ontkennen deze het liefst en lijden aan een collectieve verstandsverbijstering. En die is terug te vinden tot in de haarvaten van onze samenleving; in ons koopgedrag dat weer op gang komt na de Coronacrisis en in ons politieke systeem, tot in de gemeenteraad van Olst-Wijhe. Want ook zij mist inzicht, baseert zich op oude kennis, laat zich geruststellen en wil (nog) niet doen wat nodig is.
Het inzicht
De wereldbevolking groeit nog immer, maar het energieverbruik per wereldburger groeit nog sterker. Het naïeve idee van ontkoppeling, dus waarbij er economische en bevolkingsgroei kan zijn met een dalend energieverbruik, kan naar de prullenbak. Efficientieverbeteringen en besparingen zijn leuk, maar zetten geen zoden aan de dijk. We moeten naar volumemaatregelen, of anders gezegd naar minder (minder vliegverkeer, minder spullen, minder van alles) en anders (van dierlijk voedsel naar plantaardig, van veraf vervoer naar dichtbij, van cement en betonbouw naar hout, van naar nog veel meer)
Fossiel energieverbruik, en de CO2-uitstoot daarvan, stijgt nog immer. Die stijging is in absolute zin zelfs groter dan de toename van duurzame energie. Procentueel t.o.v. het totaal is hernieuwbare energie nog steeds verwaarloosbaar. En bestaat bovendien grotendeels uit biomassa, dat terecht in het verdomhoekje zit omdat het al lang niet meer wordt gewonnen uit reststromen, maar (ook) uit compleet gerooide bossen die de komende decennia niet meer terugkomen; geen gesloten koolstofkringloop en dus niet duurzaam. Nucleaire energie is terecht kansloos vanwege het nog steeds onopgeloste afvalprobleem, de hoge kosten, de maatschappelijke acceptatie en de (zeer) lange bouwtermijn van een centrale.
Nederland presteert op dit moment (2020) van alle EU- landen het slechtst op het gebied van duurzame energie.
Conclusie: De staat van het klimaat verslechterd en in steeds snellere mate. Er is nog steeds geen trendbreuk te zien. De oorzaken worden niet weggenomen en Nederland lopen we bedroevend achter met onze aanpak.
Het beleid, ook van Olst-Wijhe is achterhaald
De gemeenteraad van Olst-Wijhe besloot in het kader van de zogenaamde RES, akkoord te gaan met de opwekking door zon en wind van 74 GWh elektrische energie tot 2030. Deze doelstelling is gebaseerd op het Klimaatakkoord, en deze weer op internationale afspraken in het Parijs-akkoord uit 2015. In Parijs is met algemene consensus vastgesteld dat een globale temperatuurstijging van 1,5 graad schadelijk is maar waarbij de boel nog niet ontspoort, maar een stijging van 2 graden of meer tot een onacceptabele ontwrichting leidt voor mensen en ecosystemen.
Het Parijs-akkoord baseerde zich op wetenschappelijke klimaatstudies van 2014 en ouder. Sindsdien is echter de uitstoot van de broeikasgassen (CO2, methaan en lachgas) niet afgenomen maar juist toegenomen. Daarnaast komen er steeds meer meetgegevens die duidelijk maken dat de klimaatverandering sneller toeneemt dan verwacht. Zo geven de nieuwste modellen aan dat we niet pas in 2040 de 1,5 graad temperatuurstijging bereiken, maar al in 2030.
Als het al lukt om de internationale afspraken uit het Parijs-akkoord te halen (hetgeen een unicum zou zijn voor een milieudoelstelling) dan nog zijn we op weg naar een globale temperatuurstijging van meer dan 3 graden. Het internationale milieuburo UNEP en ons Nederlandse Planburo voor de Leefomgeving (PBL) stellen onomwonden dat om onder de 2 graden stijging te blijven alle landen hun doelstellingen moeten verdriedubbelen. En om onder de 1,5 graad te blijven maar liefst te vervijfvoudigen. De waarheid is om te duizelen.
Doe wat nodig is
Voor de GroenLinks fractie in Olst-Wijhe is het zo klaar als een klontje. Willen we onszelf nog serieus nemen en echt een leefbare toekomst nastreven, dan moeten we aan de bak, op alle fronten. Om te beginnen de realiteit onder ogen zien en, zoals het PBL vraagt, onze doelstellingen minimaal verdrievoudigen. Rigoureuze inzet op besparing, op zon en wind en op een eerlijke beprijzing (CO2-tax) van producten waarbij de toekomstige klimaatschade is verdisconteerd. En daar niet over onderhandelen, want dat doet het klimaat ook niet.
Ongeveer een week geleden diende GroenLinks een raadsmotie in waarbij om een minimale verdriedubbeling van de RES-doelstelling werd gevraagd. Uit noodzaak, uit voorzorg, omdat we in Europa zwaar achterlopen met de toepassing van duurzame energie en bovendien omdat we als Nederland met onze luxe (en welbeschouwd parasitaire) levensstijl een bovengemiddelde CO2-uitstoot hebben t.o.v. de rest van de wereld.
Alle andere fracties stemden tegen de motie. De redenen daarvoor waren afwezig of onduidelijk. Wel kon de conclusie worden getrokken dat de raad niet in wil zien dat de doelen die ze stelt (zoals in de RES) veruit ontoereikend zijn en dat ze ook (vooralsnog) niet in staat blijkt te zijn verantwoordelijkheid te nemen.
Dat laatste is bij uitstek de rol die je mag/moet verwachten van een overheid of volksvertegenwoordiging. Regeren is vooruitzien en vooruit lopen; leiderschap tonen en doen wat nodig is, ongeacht de consequenties. Vergelijk het met de coronavirus. Omdat de consequenties van nietsdoen, of halve maatregelen nemen, erger zijn. En veel meer kosten dan de maatregelen om ze te voorkomen. De tijd is rijp voor radicale doelstellingen en maatregelen. Er is geen alternatief meer. Als u een beter idee heeft hoor ik het graag.
Ferdi Hummelink
Fractievoorzitter GroenLinks Olst-Wijhe
hummelink.ferdi@gmail.com
Het bericht Ferdi Hummelink: Collectieve verstandsverbijstering tav energiedoelen verscheen eerst op Opinie in Salland.